Hotteterre Le Romain Jacques-Martin
tłum. Magdalena Pilch
red. Marek Nahajowski
 
Łódź 2013
ISBN: 978-83-60929-36-0
objętość: 80 stron
 
cena: 35 zł

Pierwsze polskie tłumaczenie traktatu Principes de la flûte traversière, ou flûte d’Allemagne, de la flûte douce, et du hautbois Jacquesa-Martina Hotteterre’a

 

ZAWARTOŚĆ

• Wstęp
• Od tłumacza

Traktat o flecie poprzecznym

• Przedmowa
• Rozdział I. O podstawie ciała i układzie rąk
• Rozdzaił II. O zadęciu
• Rozdział III. Pierwsze objaśnienie dotyczące dźwięków naturalnych w pierwszej tabeli
• Rozdzaił IV. Pierwsze objaśnienie drugiej tabeli zawierającej tryle na dźwiękach naturalnych
• Rozdział V. Drugie objaśnienie pierwszej tabeli dotyczące dźwięków podwyższonych i obniżonych
• Rozdział VI. Kolejne objaśnienia dotyczące drugiej tabeli zawierającej tryle
• Rozdział VII. Uwagi o niektórych półtonach i trylach
• Rozdzaił VII. O artykulacji, port de voix, accents i doubles cadences na flecie poprzecznym i innych instrumentach dętych
• Rozdzaił IX. O flattements lub tremblements mineur i o battements

Traktat o flecie podłużnym

• Rozdział I. O trzymaniu fletu i układzie palców
• Rozdział II. Objaśnienie pierwszej tabeli wszystkich dźwięków
• Rozdzaił III. Objaśnienie tryli
• Rozdział IV. O flattements i battements

Metoda nauki gry na oboju

 
• Tabele chwytów
• Bibliografia

 

FRAGMENT WSTĘPU

Spośród wielu francuskich „dynastii” muzyków i konstruktorów chyba żadne nazwisko nie zapisało się w historii równie mocno jak rodziny Hotteterre. Ich dokonania w zakresie budowy instrumentów dętych drewnianych w znaczący sposób wpłynęły na rozwój estetyki brzmieniowej utworów instrumentalnych i wokalno-instrumentalnych. Bez stworzonych przez nich prototypów oboju i fagotu oraz nowych modeli fletów podłużnego i poprzecznego, nie zaistniałyby w obecnym kształcie ani kantaty Bacha, koncerty Vivaldiego, opery Händla, ani symfonika klasyków wiedeńskich. Członkowie rodziny Hotteterre byli jednak nie tylko konstruktorami, ale także wybitnymi instrumentalistami swego czasu. Znaczące zasługi dla rozwoju techniki gry na instrumentach dętych drewnianych, a w szczególności flecie poprzecznym, oddał jeden z jej młodszych członków – Jacques-Martin – twórca licznych kompozycji kameralnych, a przede wszystkim autor jednej z najbardziej znanych szkół gry I połowy XVIII wieku, niewielkiej książeczki zatytułowanej Principes de la flûte traversière, ou flûte d’Allemagne, de la flûte douce, et du hautbois, divisés par tratiés (Paris 1707)…

Adam Manijak
 
Łódź 2013
ISBN 978-83-60929-37-7
objętość: 134 strony
książka z płytą CD
 
cena: 35 zł

ZAWARTOŚĆ

 
Wstęp
Uwagi metodologiczne

ROZDZIAŁ 1. Biografia Pawła Kleckiego i jego miejsce w kulturze muzycznej

1.1. Łódź, Warszawa, Berlin
1.2. Włochy, ZSRR, Szwajcaria. Kariera dyrygencka

ROZDZIAŁ 2. Sonata D-dur na fortepian i skrzypce op. 12

2.1. Kontekst historyczny, geneza i recepcja
2.2. Analiza formalna i interpretacyjna
      2.2.1. Andantino, ma non troppo. Allegro appasionato
      2.2.2. Andante lugubre
      2.2.3. Intemezzo: Vivace
      2.2.4. In modo di Basso ostinato con variazioni: Allegro con brio

ROZDZIAŁ 3. Trio D-dur na fortepian, skrzypce i wiolonczelę op. 16

3.1. Kontekst historyczny, geneza i recepcja
3.2. Analiza formalna i interpretacyjna
      3.2.1. Allegro moderato
      3.2.2. Allegro scherzoso
      3.2.3. Adagio
      3.2.4. Allegro, molto agitato

ROZDZIAŁ 4. Podsumowanie

4.1. Właściwości formy i języka dźwiękowego
4.2. Zagadnienia interpretacji
4.3. Znaczenie muzyki Kleckiego

SUMMARY
LITERATURA PRZEDMIOTU
INDEKS NAZWISK
OPIS PŁYTY

 

FRAGMENT WSTĘPU

Praca niniejsza stanowi opis dwóch dzieł kameralnych Pawła Kleckiego: Sonaty na fortepian i skrzypce op. 12 i Tria fortepianowego D-dur op. 16. […] Zadaniem tej pracy jest próba opisania idiomu twórczego kompozytora dająca podstawę możliwie najwierniejszego zaprezentowania jego idei artystycznych. Nacisk położony jest na szczegółową analizę tych aspektów kompozycji, które wskazują na związki z muzyką postromantyczną, do czego zaliczyć należy również inspirację twórczością innych kompozytorów. Praktyczną stroną ilustracji tych powiązań może być np. dostarczenie wykonawcom wskazówek interpretacyjnych.

Tomasz Tarnawczyk
Łódź 2013
ISBN: 978-83-60929-39-1
cena: 35 zł

Krzysztof Urbaniak
Kraków 2013
ISBN: 978-83-7643-109-
objętość: 122 strony
materiał promocyjny

Publikacja finansowana przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

 

ZAWARTOŚĆ

Wstęp

I. Północnoniemiecki kontekst organologiczny

1. Linia niderlandzka
2. Linia pochodzenia środkowoniemieckiego
3. Pruskie odgałęzienie linii północnoniemieckiej
4. Arp Schnitger w kontekście wcześniejszych organmistrzów północnoniemieckich
5. Wiek XVIII
6. Strój średniotonowy
7. Techniki kompozytorskie – registracja – konstrukcja i brzmienie organów

II. Registacja

1. Registracje proweniencji niderlandzkiej
2. Registracje prawdopodobnie rdzennie północnoniemieckie oraz wskazówki Michaela Praetoriusa
3. Registracje opisywane przez Johanna Matthesona oraz inne związane z organami z kręgu Fritzsche/Stellwagen
4. Registracje zachowane w źródłach pruskich
5. Analogie i różnice między wybranymi registracjami północno- i środkowoniemieckimi

Zakończenie

Bibliografia

Indeks osób

Indeks nazw geograficznych

Indeks nazw rejestrów

 

Fragment wstępu:

„(…) W pracy niniejszej zebrałem moim zdaniem najważniejsze informacje dotyczące północnoniemieckich organów, ich klasyfikacji, konstrukcji i aspektów brzmieniowych, które powiązałem z historycznymi przekazami traktującymi o sztuce registracji na tych instrumentach. Z perspektywy wykonawczej szczególnie istotne są wskazówki rejestracyjne, z naszego współczesnego, postromantycznego punktu widzenia często niekonwencjonalne.”

red. Marta Szoka, Tomasz Majewski
Łódź 2014
wydanie I
ISBN: 978-83-60929-42-1
objętość: 252 strony
cena: 40 zł

Sfinansowano z pomocą Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego

 
ZAWARTOŚĆ

WSTĘP

ZEITPUNKT 1913

• ALICJA JARZĘBSKA – Rola i znaczenie Święta wiosny Igora Strawińskiego w kulturze XX i XXI wieku
• MARCIN TRZĘSIOK – Zapiski na marginesach Święta wiosny – Trzy liryki japońskie Igora Strawińskiego
• EWA KOWALSKA-ZAJĄC – Fünf Stücke für Orchester op. 10 Antona Weberna – rewolucyjny wymiar twórczej ewolucji
• RYSZARD DANIEL GOLIANEK – Biblia, Veronese, la belle époque: Josephslegende Richarda Straussa I estetyka dzieła spóźnionego
• MAŁGORZATA JANICKA-SŁYSZ – W poetyce ekspresjonizmu: Hagith Karola Szymanowskiego
• JOLANTA SZULAKOWSKA-KULAWIK – Zeitpunkt 1913 w alegorycznej restytucji Alberta Roussela – Le Festin d’araignée
• KAMILA STĘPIEŃ-KUTERA – Muzyka w ruchu. Jeux Claude’a Debussy’ego
• MARTA SZOKA – Paryż 1913 – rok tangomanii

WIOSNA MODERNIZMU EUROPEJSKIEGO

• ANNA KULIGOWSKA-KORZENIEWSKA – Niech wiecznie trwa święta wiosna!
• JOANNA SZYMAJDA – Wokół mitologii Święta wiosny – Niżyński, Béjart, Gat
• MAŁGORZATA LEYKO – Frühlingsopfer Piny Bausch – święto ziemi
• JACEK SZERSZENOWICZ – Święto wiosny jako fenomen twórczości wizjonerskiej
• TOMASZ MAJEWSKI – Niebezpieczne związki. Strawiński i przemysł filmowy w Hollywood
• DARIUSZ LEŚNIKOWSKI – Święto wiosny Katarzyny Kozyry (wideo-instalacja 1999-2002)
• BOGDAN BANASIAK – Georges Bataille – człowiek jako nadmiar energii

SPIS PRZYKŁADÓW NUTOWYCH

SPIS ILUSTRACJI

SUMMARY

INDEKS NAZWISK

 

FRAGMENT WSTĘPU

 
Nigdy dość dyskusji i refleksji odnoszących się do znaczących dzieł i szczególnie ważnych postaw estetycznych, stanowiących jakiś zasadniczy przełom czy powodujących gruntowną przemianę w myśleniu o sztuce i świadomości społecznej. W stulecie premiery Święta wiosny – baletu z muzyką Igora Strawińskiego i choreografią Wacława Niżyńskiego – w maju 2013 roku pracownicy naukowi Katedry Teorii Muzyki Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi oraz Instytutu Kultury Współczesnej Uniwersytetu Łódzkiego, we współpracy z warszawskim Instytutem Muzyki i Tańca i zaproszonymi przedstawicielami innych uczelni, podjęli wspólny namysł nad oddziaływaniem tego dzieła na sztukę i kulturę minionego wieku. Uczestnicy projektu reprezentowali różne dyscypliny i metodologie badawcze, co umożliwiło spojrzenie na ikoniczne już dziś Święto wiosny z odmiennych perspektyw naukowych i czasowych, a także dostrzeżenie wielowymiarowego sensu utworu i możliwości jego odczytywania w zmiennych kontekstach kulturowo-estetycznych.

Na niniejszą książkę złożyły się teksty, których podstawą były refleksje zaprezentowane podczas wspólnego spotkania i dyskusji. Ich układ podporządkowany został dwóm zasadniczym perspektywom.
W części pierwszej – ZEITPUNKT 1913 – zamieszczone zostały artykuły o tematyce muzykologicznej, których autorzy – wychodząc od omówienia aspektu muzycznego Święta wiosny Strawińskiego – podejmują studia nad kompozycjami muzycznymi powstałymi w tym samym czasie,  szkicują więc swoisty pejzaż muzyczny roku 1913 i proponują „punktową”  rekonstrukcję owego ciekawego momentu w historii muzyki.
Na drugą część książki – WIOSNA MODERNIZMU EUROPEJSKIEGO – złożyły się teksty o charakterze kulturoznawczym – z zakresu teatrologii, historii sztuki, filmoznawstwa, estetyki i filozofii – w których balet Strawińskiego / Niżyńskiego jest potraktowany jako źródło inspiracji dla twórców szeroko rozumianego modernizmu, sięgającego w nasze stulecie.

Małgorzata Komorowska
Łódź 2014
wydanie I
ISBN: 978-83-60929-41-4
Redakcja: Danuta Borzęcka (PWM)
objętość: 268 stron
cena: 40 zł

ZAWARTOŚĆ

Od Autorki

I. MEANDRY MUZYCZNEGO LOSU

• Rozdział 1. Wszystko przez Panufnika
• Rozdział 2. Muzyka dla króla
• Rozdział 3. Borys Godunow i inne opery
• Rozdział 4. La grande bacchetta, il Grande Semkow
• Rozdział 5. W Ameryce
  Jerzy Semkow Postludia
  Szkic do portretu niechcianego przez artystę

II. CHARYZMATYCZNY MISTRZ BATUTY

1. Orkiestra
2. Repertuar
3. Interpretacja
4. Cechy kunsztu dyrygenckiego Jerzego Semkowa

Zamiast kroniki

Spis ilustracji

Indeks nazwisk i tytułów

Aneks

Summary

 

FRAGMENT WSTĘPU

[…] To  wyjątkowo bujne życie artystyczne Jerzego Semkowa pozostawało właściwie nieznane. Stąd zrodziła się potrzeba książki dającej szerszy obraz dokonań wielkiego dyrygenta.  Książka, daleka od  formuły pełnej biografii artystycznej, przedstawia najważniejsze etapy muzycznej drogi Jerzego Semkowa: działalność w Danii, we Włoszech i w Ameryce oraz doświadczenia nabyte w Rosji i  operowe pasje. Zawiera też próbę charakterystyki jego dyrygenckiego kunsztu. Czytelnik znajdzie tu również wspomnienia i wypowiedzi artysty. Pochodzą one z rozmów z Autorką, z jego słów cytowanych w artykułach o nim i w recenzjach z jego koncertów różnych autorów, z jego własnych (nielicznych) publikowanych tekstów i takich, które przygotował specjalnie dla tej książki oraz z publikowanych z nim wywiadów.

red. Małgorzata Grajter, Marek Nahajowski
 
Łódź 2014
wydanie II
ISBN: 978-83-60929-43-8
objętość: 332 strony
 
cena: 45 zł

ZAWARTOŚĆ

 
Wstęp

I. Documenta

• IRENA BIEŃKOWSKA
  Joseph Kohaut (1734-1777) – w poszukiwaniu stylu i… sponsora
• DARIUSZ SMOLAREK
  Muzyka instrumentalna w polskich osiemnastowiecznych klasztorach sióstr benedyktynek
• REMIGIUSZ POŚPIECH
  Rola śpiewów chorałowych w XVIII-wiecznych celebracjach liturgicznych na przykładzie środowisk klasztornych w Polsce

II. Theoria

• MAŁGORZATA GRAJTER
  Jak umiejętnie połączyć poezję z muzyką? Aspekt strukturalny związków słowno-muzycznych w niemieckiej teorii muzyki w XVIII wieku
• BEATA STRÓŻYŃSKA
  Teoria symfonii w świetle niemieckojęzycznego piśmiennictwa muzycznego z XVIII wieku

III. Ars Compositoria

• KONRAD WIŚNIEWSKI
  Co to jest Galanterieare?
• ANNA RYSZKA-KOMARNICKA
  O kompozytorskich inventio, dispositio i decoratio w arii Judyty Parto inerme, e non pavento z oratorium La Betulia Liberata Pietra Metastasia w wybranych opracowaniach z lat 1734-1781
• RYSZARD DANIEL GOLIANEK
  Wątek Lodoiski w twórczości operowei końca XVIII wieku: sentymentalizm i romantyzm

IV. Practica

• MAREK NAHAJOWSKI
  Między barokiem a klasycyzmem. Uwagi na temat artykulacji w grze na instrumentach dętych w XVIII wieku
• MAGDALENA PILCH
  Wibracja w świetle historycznych szkół fletowych – świadomie wykonywany ozdobnik, wyraz emocji czy mechaniczna maniera?
• TOMASZ DOBRZAŃSKI
  Powstanie klarnetu klasycznego – w poszukiwaniu źródeł ewolucji instrumentu
• MIKOŁAJ RYKOWSKI
  Muzyczne uniwersum brzmieniowe według Valentina Roesera – autora Essai d’instruction (Paris 1764)
• MAREK TOPOROWSKI
  Strój mezotoniczny jako narzędzie analizy stylistyki utworów Johanna Sebastiana Bacha

Program konferencji
Summary

 

FRAGMENT WSTĘPU

Wiek XVIII często bywa określany jako moment narodzin współczesnej kultury. To właśnie na ten okres przypadł intensywny rozwój nauk przyrodniczych, medycyny, nowych idei społecznych czy upowszechniania wiedzy. Gwałtowne i krwawe konflikty religijne, charakterystyczne dla XVI i pierwszej połowy XVII wieku, uległy wyciszeniu, zaś rozkwit miast spowodował wzrost kulturalnych aspiracji średnich warstw społeczeństwa i zapotrzebowania na obcowanie ze sztuką w różnych jej przejawach. Zaowocowało to nie tylko rozwojem publicznego życia koncertowego, ale także muzykowania amatorskiego. […]
Najważniejszą ideą niniejszej publikacji było ukazanie muzyki XVIII wieku z wielu perspektyw, a w szczególności podkreślenie związków miedzy teorią, estetyką i praktyką wykonawczą. Jak wiadomo, wielu ówczesnych muzyków i kompozytorów nie stroniło od refleksji teoretycznej, a wybitni teoretycy (często będący jednocześnie praktykami) chętnie wypowiadali się w sprawach dotyczących techniki śpiewu albo fru na instrumentach. Z tego powodu w niniejszym tomie zostały ujęte artykuły nie tylko muzykologów i teoretyków, lecz również wybitnych instrumentalistów, będących specjalistami w dziedzinie historycznego wykonawstwa muzyki dawnej. W miarę możliwości pragnęliśmy skupić się jednak na mniej znanych przejawach XVIII-wiecznej twórczości kompozytorskiej, jedynie sporadycznie odnosząc się do dokonań „wielkiej piątki” – Johanna Sebastiana Bacha, Georga Friedricha Händla, Josepha Haydna, Wolfganga Amadeusza Mozarta i Ludwiga van Beethovena – co w dużej mierze zaważyło na kształcie niniejszej publikacji.

Grajter Małgorzata
Łódź 2015
ISBN: 978‑83‑60929‑46‑9
objętość: 274 strony
cena: 35 zł

Sfinansowano ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Badania zrealizowano w ramach grantu przyznanego przez Narodowe Centrum Nauki.

 

ZAWARTOŚĆ

Wstęp

Rozdział 1.
Teoria utworu słowno-muzycznego w XVIII wieku

1. Rola słowa i muzyki w osiemnastowiecznych teoriach estetyczno-muzycznych
2. Relacje słowa i muzyki w dziele wokalno-instrumentalnym – aspekt strukturalny
   2.1. Akcent gramatyczny a akcent muzyczny
   2.2. Teoria rytmu muzycznego w XVIII wieku a prozodia antyczna. Versfuß – Klangfuß
   2.3. Intonacja i zjawiska wysokościowe
3. Relacje słowa i muzyki w dziele wokalno-instrumentalnym – aspekt semantyczny
   3.1. Inventio
   3.2. Dispositio
   3.3. Elaboratio
   3.4. Decoratio
4. Wzorcowe opracowanie utworu słowno-muzycznego – podsumowanie

Rozdział 2.
Tekst w twórczości wokalno-instrumentalnej Beethovena – dobór, charakterystyka i zawartość ideowa

1. Wykształcenie i kultura literacka Beethovena
2. Ważniejsi autorzy tekstów do muzyki wokalnej Beethovena
3. Beethovenowskie kryteria doboru tekstów do opracowania muzycznego – próba rozpoznania
   3.1. Odniesienia autobiograficzne i kategoria Selbstidentifizierung
   3.2. Zawartość ideowa tekstów umuzycznionych przez Beethovena
   3.3. Kategorie językowe szczególnie poszukiwane przez Beethovena w tekstach przeznaczonych do opracowania muzycznego
4. Beethoven jako autor tekstów do własnej muzyki

Rozdział 3.
Aspekt strukturalny twórczości wokalno-instrumentalnej Beethovena – prozodia, rytm, interpunkcja

1. Osiemnastowieczny zwrot ku antycznym formom poetyckim. Beethoven i wiersz heksametryczny
2. Hierarchia i sposoby akcentuacji wyrazów w języku niemieckim i w muzyce wokalnej Beethovena
3. Rytm wiersza – interpunkcja – opracowanie muzyczne. Problem wzajemnych zależności
4. Uwarunkowania i konsekwencje Neutextierung – wprowadzania nowego tekstu do istniejącej melodii. Przypadek Erste Liebe / Primo amore i partii wokalnej Fantazji na fortepian, chór i orkiestrę op. 80

Rozdział 4.
Aspekt semantyczny twórczości wokalno-instrumentalnej Beethovena

1. Beethoven i semantyka tonacji
2. Beethoven i figury retoryczno-muzyczne
   2.1. Figury oparte na naśladownictwie wizualnym
   2.2. Figury dźwiękonaśladowcze (Onomatopoeien)
   2.3. Figury ekspresywne (wyrażające uczucia)
3. Sytuacja archetypowa „człowieka wyrwanego z ciemności” – ideowe miejsca wspólne i ich muzyczna interpretacja

Suplement.
Pomiędzy strukturą a semantyką. Integracja formy a związki słowno-muzyczne w cyklach Beethovena: Gellert-Lieder op. 48 i An die ferne Geliebte op. 98

Zakończenie

Słowniczek terminów literackich występujących w tekście

Spis przykładów

Spis tabel

Bibliografia

Indeks nazwisk

Summary

 

Fragment wstępu:

Zasadniczym celem niniejszej pracy jest zbadanie specyfiki relacji słowno‑muzycznych w twórczości Ludwiga van Beethovena w odniesieniu do opcji estetycznych i praktycznych wskazań dotyczących opracowania utworu słowno‑muzycznego ujętych w osiemnastowiecznym piśmiennictwie muzycznym. Przedmiot badań stanowią zależności pomiędzy słowem a muzyką na poziomie strukturalnym (forma tekstu, rytm, długość sylab, rozkład akcentów) i semantycznym (retoryka muzyczna, semantyka tonacji, symbole, reprezentacja idei w muzyce). Dodatkowym celem badań jest określenie, które z tych aspektów są swoiste, indywidualne dla Beethovena jako twórcy muzyki wokalno‑instrumentalnej i wyróżniają go na tle przyjętych w jego epoce konwencji.
Ponieważ Beethoven nigdy nie napisał traktatu o kompozycji, źródłem informacji na temat jego stosunku do własnej twórczości – w tym wypadku muzyki wokalnej – pozostają: korespondencja, dzienniki oraz zeszyty konwersacyjne, wykorzystane w niniejszej pracy jako źródła pomocnicze. Równocześnie wiedza na temat gruntownego wykształcenia Beethovena w zakresie teorii muzyki, jego znajomości pism oraz traktatów muzycznych i estetycznych sprawia, że przyjęcie za główny punkt odniesienia osiemnastowiecznej teorii muzyki wydaje się najbardziej naturalnym i oczywistym ze sposobów umożliwiających odtworzenie krajobrazu estetycznego epoki, w której pojawiło się zjawisko szczególne – „gottliche Erscheinung”, za jakie uważany był kompozytor. Owo „boskie objawienie” to jednak bynajmniej nie deus ex machina, ale owoc intensywnych przemian kulturowych i światopoglądowych przełomu XVIII i XIX wieku. Fakt, iż Beethoven komponując, niejednokrotnie sięgał po teksty teoretycznomuzyczne, pozwala sądzić, że pozycje te miały pewne znaczenie dla jego rozwoju jako twórcy muzyki. Na ile jednak było ono kluczowe i w jakich celach kompozytor się do tych tekstów odwoływał, pozostaje oczywiście do odrębnej dyskusji.”