PAKIET 4 – Świat opery

Świat oper Zygmunta Krauzego

red. Ryszard Daniel Golianek
Łódź 2016
ISBN: 978-83-60929-54-4
objętość: 260 stron

ZAWARTOŚĆ

Wstęp

Część pierwsza – SYNTEZY: DZIEŁO OPEROWE ZYGMUNTA KRAUZEGO

• Piotr Urbański   Libretta oper Zygmunta Krauzego
• Ewa Kowalska-Zając – Ewolucja stylu i techniki kompozytorskiej w twórczości operowej Zygmunta Krauzego
• Krzysztof Szwajgier – Paradoksy opery minimalistycznej
• Jacek Szerszenowicz – Opery Zygmunta Krauzego w perspektywie medialnej
• Ziemowit Wojtczak – Belcanto XXI wieku? Język wokalny w operach Zygmunta Krauzego
• Piotr Kędzierski – Wykonania i recepcja oper Zygmunta Krauzego
• Marek Weiss-Grzesiński – Zygmunt Krauze – żywy kompozytor

Część druga – ANALIZY: DZIEŁA OPEROWE ZYGMUNTA KRAUZEGO

• Małgorzata Grajter – Trzy języki – trzy wersje obsadowe – nieskończenie wiele możliwości: „Gwiazda” Zygmunta Krauzego
• Maja Metelska-Räsänen – „Siła ducha, która prowadzi do wyzwolenia” – „Balthazar” Zygmunta Krauzego
• Ryszard Daniel Golianek – „Iwona, księżniczka Burgunda” – gombrowiczowska opera Zygmunta Krauzego
• Marta Szoka – „Polieukt” Zygmunta Krauzego – hymn o tolerancji i wolności?
• Irina Nikolska – „Pułapka” Zygmunta Krauzego – realizacja kontrastowo-konfliktowej idei dramaturgicznej
• Marcin Stańczyk – Idiomatyczne cechy języka kompozytorskiego Zygmunta Krauzego w operze „Olimpia z Gdańska”

Summary

FRAGMENT WSTĘPU

Zygmunt Krauze należy do kręgu najważniejszych kompozytorów polskich starszego pokolenia. Jego znaczące osiągnięcia artystyczne od półwiecza fascynują i zwracają uwagę słuchaczy, krytyków i muzykologów. zadecydowały o tym jego bezkompromisowość i „oddzielność”, przejawiające się w nawiązaniu do idei nieprocesualnej muzyki pozbawionej odniesień przedmiotowych, która zdeterminowała stylistykę stworzonego przez niego unizmu muzycznego, wzorowanego na malarskim unizmie Władysława Strzemińskiego. I choć Krauze w późniejszych dziełach stopniowo zaczął odchodzić od tej estetyki, top rzez środowisko muzyczne w Polsce i poza granicami nadal traktowany jest przede wszystkim jako twórca i czołowy przedstawiciel unizmu w muzyce.
Pierwszym pomysłem prowadzącym do stworzenia tej publikacji stała się chęć pokazania nieco odmiennego, acz bardzo ważnego oblicza twórczego kompozytora, związanego z jego działaniami artystycznymi dość odległymi od unizmu. Ale idea powstania książki, która narodziła się spontanicznie wiosną 2015 roku, wynikła w pewnym stopniu także z okoliczności zewnętrznych. Otóż Senat i władze Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi nadały profesorowi Zygmuntowi Krauzemu zaszczytny tytuł doktora honoris causa. Uroczyste wręczenie tej godności nastąpiło podczas Święta Uczelni w dniu 24 marca 2015 roku, a niedługo później w gronie pracowników Katedry Teorii Muzyki zakiełkowała myśl o tym, by przypieczętować to zdarzenie napisaniem monografii poświęconej twórczości Krauzego. Chcieliśmy podjąć nowe badania naukowe dotyczące muzyki tego artysty, pokazać jego styl i estetykę. A jednocześnie uczcić Profesora, z którym znaczna część spomiędzy nas, autorów tekstów zawartych w tej książce, ma okazję współpracować w Akademii Muzycznej w Łodzi.

Reżyserski teatr operowy XXI wieku. Nurty i twórcy

Ryszard Daniel Golianek
Łódź 2020
ISBN: 978-83-60929-75-9
objętość: 398 stron

SPIS TREŚCI

Wstęp

Cześć pierwsza: Nurty

1. Klasyka, elegancja, tautologia
2. Pogłębienie ideowo-symboliczne
3. W uścisku psychoanalizy
4. W kręgu ideologii i polityki
5. Totalitaryzm i przemoc
6. Obraz, taniec, film
7. Teatr w teatrze i koncepcja lustra
8. Totalna farsa
9. Brzydota, groteska, wulgarność
10. Operowy teatr offowy

Część druga: Twórcy

1. Götz Friedrich: ojciec-założyciel teatr reżyserskiego
2. Harry Kupfer: operowy neorealizm
3. Andreas Homoki: teatr par excellence
4. David Pountney: opera w wielowymiarowej współczesności
5. Robert Carsen: teatr inteligentny i głęboki
6. Achim Freyer: plastyczny teatr operowy z muzyką w tle
7. Mariusz Treliński: w poszukiwaniu polskiej drogi
8. Hans Neuenfels: obsesje genitalne i łamanie tabu
9. Barrie Kosky: wszystko jest teatrem
10. Calixto Bieito: kompleksy i wstrząsy
11. Claus Guth: wieczne poszukiwania
12. Peter Konwitschny: drugie dno ludzkiej duszy

Zakończenie
Literatura
Spis fotografii
Wykaz omówionych spektakli
Summary

ZE WSTĘPU

„Umowność i konwencja opery mogłyby świadczyć o nie najlepszej reputacji i małej wadze tej dziedziny sztuki we współczesnej kulturze. Jednak w ostatnich dziesięcioleciach dokonała się prawdziwa rewolucja w tym zakresie, gdyż pojawiły się próby i eksperymenty wiążące się z wydobyciem z treści dzieła operowego jakości uniwersalnych i aktualnych. Osiągnięcia reżyserskiego teatru operowego, w którym reżyser w swobodny sposób dopisuje własne konteksty i sposoby widzenia problematyki utworu, spowodowały wielką reformę opery, a scena operowa stała się prawdziwym miejscem dyskursu z rzeczywistością społeczną, polityczną i religijną.
Ta zasadnicza zmiana podejścia nastąpiła za sprawą grona postępowych reżyserów, głównie niemieckich, którzy zaproponowali stworzenie całkowicie nowego wymiaru w historii spektakli teatru muzycznego. Niniejsza książka poświęcona jest temu właśnie aspektowi opery, sposobom, w jakie reżyserzy rozumieją i przedstawiają dzieła operowe. Podtytuł książki Nurty i twórcy sugeruje jej dwuczęściowy układ: w pierwszej części omawiane są wyróżnione nurty współczesnego operowego teatru reżyserskiego, w drugiej – wybrani znaczący jego twórcy, będący wyrazistymi osobowościami artystycznymi. W całości, dzięki opisowi niemalże dwustu spektakli prezentowanych na różnych scenach europejskich, Czytelnik otrzymuje syntetyczny, zarazem bardzo autorski obraz współczesnego życia operowego.”

Prima la musica e poi le parole. Szkice o operze

red. Ziemowit Wojtczak
 
Łódź 2012
ISBN: 978-83-60929-31-5
objętość: 244 strony

ZAWARTOŚĆ

• Przedmowa
• ANDRZEJ WOLAŃSKI
  Opera i dramaty muzyczny w kontekście ogólnej teorii dramatu
• WIESŁAW BEDNAREK
  Recepcja jako faza dekodowania w spektaklu operowym postrzeganym przez pryzmat aktu komunikacji społecznej
• MAŁGORZATA GRAJTER
  Fidelio Beethovena – prawda czy fikcja, czyli kim naprawdę była Leonora?
• ALEKSANDRA BUBICZ-MOJSA
  Śpiewak w służbie prawdy scenicznej w nowym stylu mozartowskim – dramma per musica – w oparciu o główne postacie sopranowe Czarodziejskiego fletu W. A. Mozarta
• AGNIESZKA KUROWSKA
  Recytatyw acompagnato jako forma wokalnej wypowiedzi w operach W. A. Mozarta
• IWONA KOWALKOWSKA
  Kobieta o kobietach w operach W. A. Mozarta
• MONIKA FEDYK-KLIMASZEWSKA
  Gaetano Donizetti – Anna Bolena. Trudności wykonawcze mezzosopranowej partii Jane Seymour
• ZIEMOWIT WOJTCZAK
  Z dziejów Carmen Georgesa Bizeta
• IZABELA JEŻOWSKA
  Porgy and Bess George’a Gershwina jako dojrzała synergiczna folk-opera
• MONIKA KOLASA-HLADÍKOVÁ
  Opery Bohuslava Martinů. Droga twórcza od modernizmu do mistycyzmu
• BOŻENA HANNA WAGNER
  Opera w Polsce – dawniej i dziś
• MAREK GŁOWACKI
  Różnice w wykonawstwie dzieł muzyki oratoryjno-kantatowej w nagraniach współczesnych i sprzed 70. laty na podstawie Pasji wg św. Mateusza J. S. Bacha
• Autorzy tekstów
• Indesk osób
• Summaty
• Dodatek A – programy sesji, konferencji i koncertów towarzyszących
• Dodatek B – sesja w obiektywie

FRAGMENT PRZEDMOWY

Związki słowa i muzyki w literaturze operowej niemal od zawsze były przedmiotem niekończących się dyskusji, toczących się zarówno na niwie teoretycznej, jaki przewijających się w praktycznych wypowiedziach artystycznych. Wystarczy tylko przypomnieć, że postulowany przez członków Cameraty florenckiej śpiew deklamacyjny, już w swojej nazwie zawiera niejako przyczynek do podjęcia wspomnianego dyskursu. Mimowolnym głosem w tej debacie stał się także tytuł zapomnianej nieco opery Antonia Salieriego – Prima la musica e poi le parole. Tytuł będący w swej istocie poniekąd kolejnym pytaniem o prymat jednej lub drugiej warstwy składającej się na widowisko szeroko rozumianego teatru operowego. Pytaniem szczególnie interesującym wobec dzisiejszej tendencji do badań o charakterze interdyscyplinarnym. Nic zatem dziwnego, iż wystawienie wspomnianego dzieła przez studentów łódzkiej Akademii Muzycznej sprowokowało zorganizowanie całej sesji naukowo-artystycznej oraz konferencji naukowej poświęconej zagadnieniom teatru operowego.