Patroni Akademii Muzycznej w Łodzi

Grażyna BACEWICZ

kompozytorka, skrzypaczka, pedagożka

 
Urodziła się 5 lutego 1909 roku w Łodzi. Była trzecim dzieckiem polsko-litewskiego małżeństwa Bacevičiusów. Pierwsze lekcje muzyki pobierała u swojego ojca Vincasa Bacevičiusa – skrzypka i nauczyciela. W 1920 roku wstąpiła do Liceum, a następnie Konserwatorium Muzycznego Heleny Kijeńskiej-Dobkiewiczowej. W jej klasie pobierała nauki fortepianu, natomiast gry na skrzypcach uczyła się u Feliksa Wiesenberga i Feliksa Dzierżanowskiego. Od 1921 roku uczęszczała na lekcje przedmiotów teoretycznych do nowo zatrudnionego pedagoga Kazimierza Sikorskiego. Być może to dzięki jego wpływowi zdecydowała się poświęcić komponowaniu. Po egzaminie dojrzałości zdanym w 1928 roku to właśnie klasę Sikorskiego w Konserwatorium Warszawskim wybrała jako swą główną drogę artystyczną. Nie rezygnowała z nauki gry – studiowała w klasie skrzypiec Józefa Jarzębskiego i fortepianu Józefa Turczyńskiego. W 1932 roku zdecydowała się na wyjazd do Paryża, gdzie zgłosiła się na studia uzupełniające w specjalności kompozycja u Nadii Boulanger i skrzypce u André Tourreta w École Normale de la Musique.
Po powrocie do kraju w 1933 roku Bacewiczówna podjęła pracę pedagogiczną w łódzkim konserwatorium, gdzie prowadziła zajęcia gry na skrzypcach, a także harmonii i kontrapunktu. W macierzystej uczelni uczyła w latach 1933-34 oraz 1945-46. Kompozycję wykładała w warszawskiej PWSM w latach 1966-69, od 1967 jako profesor zwyczajny.
Do początku lat 50. łączyła działalność kompozytorską z karierą koncertującej skrzypaczki, odnosząc sukcesy w obu tych dziedzinach. W 1935 została laureatką pierwszego wyróżnienia I Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu. W latach 1936-38 grała w pierwszych skrzypcach Orkiestry Polskiego Radia w Warszawie, którą powołał do życia Grzegorz Fitelberg. Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej koncertowała solo i kameralnie (często z bratem Kiejstutem) między innymi w Hiszpanii i Francji. Czas okupacji upłynął jej pod znakiem wykonawstwa muzyki polskiej i działalności w Tajnym Związku Muzyków. W okresie powojennym odbyła liczne podróże koncertowe do Belgii, Francji, Rumunii, Czechosłowacji i Związku Radzieckiego. Z powodzeniem występowała także jako pianistka. Z czynnego życia koncertowego wycofała się w połowie lat 50.
W latach 40. Grażyna Bacewicz zyskiwała popularność i uznanie jako kompozytorka. Już przed wojną otrzymała I nagrodę na Konkursie dla kompozytorek w Paryżu (1933), jednak laury artystycznych zmagań zdobywała najczęściej na przełomie lat 40. i 50. Były to m.in. Międzynarodowy Konkurs Sztuki w Londynie (1948), Konkurs Kompozytorski im. Fryderyka Chopina w Warszawie (1949), Międzynarodowy Konkurs Kompozytorski w Liège (1951), Międzynarodowa Trybuna Kompozytorów UNESCO w Paryżu (1960), Międzynarodowy Konkurs Kompozytorski im. Królowej Elżbiety w Brukseli (1965). Otrzymała również Nagrodę Muzyczną m. Warszawy (1949), Nagrody Państwowe III i II stopnia (1952, 1956), Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki (1955), Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich (1960). Odznaczono ją m.in. Krzyżem Kawalerskim i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Zasiadała w jury polskich i zagranicznych konkursów dla instrumentalistów i kompozytorów (Poznań, Paryż, Moskwa, Neapol, Budapeszt). Ponadto w latach 1955-57 i 1960-69 pełniła funkcję wiceprezesa Związku Kompozytorów Polskich.
Bacewiczówna zajmowała się także twórczością literacką. jej sztuka „Jerzyki albo nie jestem ptakiem” otrzymała wyróżnienie w konkursie Ateneum, a kilka lat później była wystawiona w Teatrze Telewizji. Kompozytorka pisała też powieści i wiele opowiadań, z których znaczna część ukazała się drukiem w autobiograficznym tomiku „Znak szczególny”, wydanym już po jej śmierci (1970, 1974). W 2019 roku, z okazji 110. rocznicy urodzin i 50. rocznicy śmierci kompozytorki Polskie Wydawnictwo Muzyczne wydało powieść kryminalną „Sidła”, odkrywając ten mało znany fakt z jej życia.
Grażyna Bacewicz zmarła 17 stycznia 1969 roku w wieku 60 lat. Spoczęła w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Powązkowskim.

Kiejstut BACEWICZ

pianista, kameralista, kompozytor, pedagog

 
Urodził się 13 czerwca 1904 roku w Łodzi. Był pierwszym dzieckiem polsko-litewskiego małżeństwa Bacevičiusów. Pierwszych lekcji muzyki pobierał u swojego ojca. Kształcił się w łódzkich Liceum i Konserwatorium Muzycznym Heleny Kijeńskiej-Dobkiewiczowej w klasie fortepianu Antoniego Dobkiewicza. U niego kontynuował studia pianistyczne, równocześnie ucząc się kompozycji u Romana Statkowskiego i Piotra Rytla w Konserwatorium Warszawskim. Ponadto w roku 1924 rozpoczął studia filozoficzne na Uniwersytecie Warszawskim, który ukończył z tytułem magistra w roku 1931.
Czas nauki upłynął także pod znakiem koncertowania kameralnego oraz współpracy z różnymi instytucjami kultury, takimi jak Towarzystwo Muzyki Współczesnej, Towarzystwo Polskich Widowisk Artystycznych, Organizacja Ruchu Muzycznego „Ormuz” czy rozgłośnią Polskiego Radia.
W latach 1931-39 prowadził działalność pedagogiczną (w tym przez pięć lat w litewskim Kownie), publicystyczną i koncertową. Jako kameralista grał z czołowymi muzykami przedwojennej Warszawy – Stanisławą Korwin-Szymanowską, Anielą Szlemińską, Janiną Baranowicz, Tadeuszem Kowalskim i innymi. Czas okupacji spędził w stolicy, gdzie występował w polskich teatrach i kawiarniach, a także brał udział w tajnych koncertach muzyki polskiej.
Po II wojnie światowej wrócił do Łodzi. Tu uczestniczył w pracach nad restytucją szkolnictwa muzycznego. W 1945 roku zatrudniono go w konserwatorium, w którym prowadził zajęcia fortepianu i pełnił rolę akompaniatora. W tym samym czasie został dyrektorem Państwowej Średniej Szkoły Muzycznej, którym kierował do roku 1950. W Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej zatrudniono go w charakterze wykładowcy psychologii i etyki, a także nauki akompaniamentu i czytania a vista. Po zakończeniu okresu zarządzania szkołą średnią, zaczął pełnić w Uczelni funkcję Dziekana Wydziału Instrumentalnego (1950-57), a następnie – przez cztery kadencje – Rektora (1957-69).
W 1957 roku przyczynił się do powstania w strukturach PWSM Katedr Teorii Muzyki, Fortepianu oraz Instrumentów Orkiestrowych. Dzięki uporowi i determinacji Kiejstuta Bacewicza, z początkiem roku akademickiego 1957/58 Ministerstwo Kultury i Sztuki powołało do życia pierwszą w Polsce i przez wiele lat jedyną w kraju Katedrę Muzyki Kameralnej. Profesor kierował nią do roku 1974.
Nie porzucał działalności artystycznej, prowadząc ożywioną współpracę estradową między innymi ze skrzypaczkami Eugenią Umińską, Ireną Dubiską, Bronisławą Rotsztatówną, skrzypkami Zenonem Honorem, Zenonem Płoszajem, altowiolistami Zbigniewem Friemanem, Mieczysławem Szaleskim oraz śpiewaczkami Olgą Olginą, Teresą Żylis-Garą, Lidią Skowron, Adelą Winiarską oraz śpiewakiem Andrzejem Hiolskim. Wiele koncertował z żoną Halszką Baranowicz oraz siostrą Grażyną, z którą dokonał szeregu prawykonań i pierwszych nagrań jej utworów kameralnych. Sam komponował pieśni i utwory fortepianowe. Opublikował wiele prac naukowych z zakresu problematyki kameralistyki fortepianowej.
Kiejstut Bacewicz został odznaczony między innymi Krzyżem Kawalerskim i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej oraz tytułem Zasłużonego Nauczyciela. 22 maja 1993 roku Senat Akademii Muzycznej w Łodzi, w uznaniu artystycznej, naukowej i pedagogicznej wielkości, nadał Profesorowi Bacewiczowi tytuł doktora honoris causa.
Zmarł 27 sierpnia 1993 roku w Zgierzu. Spoczął w Alei Zasłużonych Cmentarza Komunalnego na Dołach w Łodzi.