Sens ukryty w strukturze

Magdalena Grajter
Łódź 2019
ISBN: 978-83-60929-64-3
objętość: 452 strony
cena: 45 zł

ZAWARTOŚĆ

 
• Od autorki
• Wstęp

 
CZĘŚĆ I.
Muzyka a język: rzeczywista analogia czy metafora

Rozdział 1.
Muzyka jako system analogiczny do języka – lingwistyczne inspiracje w XX-wiecznej teorii muzyki

• 1.1. Strukturalizm i teorie inspirowane strukturalizmem
  1.1.1. Model syntagmatyczno-paradygmatyczny
• 1.2. Gramatyka generatywno-transformacyjna
  1.2.1. Gramatyka generatywna muzyki tonalnej
• 1.3. Psycholingwistyka
• 1.4. Językoznawstwo kognitywne
  1.4.1. Konceptualizowanie muzyki
 

Rozdział 2.
Pomiędzy lingwistyczną a psychologiczną wizją muzyki

• 2.1. Utwór muzyczny – przedmiot czy wypowiadany komunikat
• 2.2. Rodzaje muzycznych znaczeń według L.B. Meyera
• 2.3. Styl a proces uczenia się i kształtowania oczekiwań
• 2.4. Percepcja muzyki a prawa psychologii Gestalt
  2.4.1. Prawa Gestalt a zasady percepcji układów
  2.4.2. Muzyczne kształty (figury)
• 2.5. Odchylenia wykonawcze i ornamenty a kwestia znaczenia
• 2.6. Meyer a lingwiści
 

Rozdział 3.
Podobieństwa i różnice pomiędzy muzyką i językiem (mową) z punktu widzenia psychologii muzyki

• 3.1. Poznawcza psychologia muzyki Johna Slobody
• 3.2. Porównanie muzyki i języka w ujęciu Rity Aiello
• 3.3. Psychologia muzyki z punktu widzenia pedagogiki muzycznej
• 3.4. Elementy struktury języka a struktura muzyki w psychologii muzyki
  3.4.1. Fonologia muzyczna J. Slobody i R. Aiello
  3.4.2. Muzyczna fonologia w teorii Edwina E. Gordona
  3.4.3. Gramatyka, syntaksa i semantyka muzyczna
 

Rozdział 4.
Poziomy muzycznego systemu językowego – fonologia i próba budowania leksykonu

• 4.1. Fonologia muzyczna czy kod komunikacji muzycznej
  4.1.1. Fonologia muzyczna według strukturalistów
  4.1.2. Uniwersalny kod komunikacji muzycznej w koncepcji Andrzeja Rakowskiego
• 4.2. Problem segmentacji. Słowniki
  4.2.1. Elementy ekspresji muzycznej a podstawowe terminy słownika muzycznego Derycka Cooke’a
  4.2.2. Słownik motywów Edwina E. Gordona
 

Rozdział 5.
Metafora muzyki-języka. W poszukiwaniu granic analogii

• 5.1. Struktura języka a struktura muzyki
• 5.2. Percepcja języka a percepcja muzyki
• 5.3. Generatywność języka a generatywność muzyki
• 5.4. Gdyby muzyka miała być językiem...
  5.4.1. Fonologia muzyczna – dotychczasowe propozycje
  5.4.2. Powszechna fonologia muzyki tonalnej
  5.4.3. Fonologia muzyczna z dzisiejszej perspektywy
• 5.5. Język czy gra
  5.5.1. Przyswajanie języka „W” a przyswajanie „języka muzyki”
• 5.6. Kultura oralna a kultura piśmienna
  5.6.1. Pismo w odniesieniu do języka a pismo muzyczne
  5.6.2. Notacja muzyczna jako rodzaj języka. Sens strukturalny

 
CZĘŚĆ II.
Sens strukturalny muzyki w nauczaniu kształcenia słuchu. W poszukiwaniu drogi do muzyki XX wieku

Rozdział 6.
Sens strukturalny w procesie kształcenia słuchu muzycznego

• 6.1. Sens strukturalny a przyswajanie pisma muzycznego
• 6.2. Sens strukturalny a solmizacja
  6.2.1. Solmizacja Guidona z Arezzo
  6.2.2. W kierunku solmizacji siedmiostopniowej
  6.2.3. Solmizacja w systemie tonalnym
  6.2.4. Solmizacje relatywne
  6.2.5. System Carla Eitza (Tonwort-Methode)
• 6.3. Sens strukturalny a koncepcje kształcenia słuchu muzycznego
  6.3.1. Solfeż i tradycyjne rozumienie kształcenia słuchu muzycznego
  6.3.2. W stronę nowocześnie pojmowanego kształcenia słuchu
 

Rozdział 7.
Nauka języka muzycznego w polskiej koncepcji kształcenia słuchu II połowy XX wieku

• 7.1. Muzyka: język czy gra językowa
• 7.2. Koncepcja kształcenia słuchu muzycznego w polskim szkolnictwie muzycznym drugiej połowy XX wieku 7.2.1. Rola dyktanda muzycznego 7.2.2. Analiza słuchowa i jej zakres 7.2.3. Progresje – przyswajanie zwrotów i sposobu kształtowania wypowiedzi 7.2.4. Postrzeganie sensu strukturalnego a czytanie nut głosem 7.2.5. Jeden język czy wiele języków
 

Rozdział 8.
Na drodze do muzyki przyszłości (P. Hindemith – Elementary Training for Musicians)

• 8.1. Elementarne umiejętności niezbędne każdemu muzykowi w ujęciu Paula Hindemitha
• 8.2. Układ materiału dla działania w przestrzeni
• 8.3. Interwał jako podstawowa jednostka struktury muzycznej
• 8.4. W poszukiwaniu sensu strukturalnego
• 8.5. Znaczenie podręcznika
 

Rozdział 9.
W poszukiwaniu nowych wzorców segmentacji (L. Edlund – Modus novus)

• 9.1. Struktura materiału muzycznego jako punkt wyjścia poszukiwań metodyka
• 9.2. Układ podręcznika
• 9.3. Sekwencja interwałów i wzory melodyczne
• 9.4. Znaczenie podręcznika
 

Rozdział 10.
Współistnienie starego i nowego: odrębność strukturalna i różne narzędzia (R. Mackamul – Lehrbuch der Gehörbildung)

• 10.1. Hörerziehung i Gehörbildung. Uniwersalne kształcenie słuchowe w „muzycznym rezerwacie”
• 10.2. Układ materiału w działach poświęconych interwałom (poza systemem dur-moll)
• 10.3. Sens strukturalny i rola przykładów z literatury
• 10.4. Znaczenie podręcznika
 

Rozdział 11.
Powrót do pierwotnego instynktu i nowa teoria (M. L. Friedmann – Ear Training for Twentieth-Century Music)

• 11.1. Teoria Forte’a a doświadczenie słuchowe
• 11.2. Intuicyjne „zanurzenie się” w muzyce XX wieku jako „gimnastyka” ucha i umysłu
• 11.3. Diada jako podstawowa komórka struktury muzycznej
• 11.4. Równoważność sensu strukturalnego – relacja równoważności według Forte’a
• 11.5. Zbiory Forte’a jako segmenty
• 11.6. Segmenty złożone z 4 elementów – tetrachordy
• 11.7. Zbiory Forte’a jako zbiory pokrewnych skal
• 11.8. Kurs kształcenia słuchu czy nauka nowego odczytywania starego zapisu
 

Rozdział 12.
Rozwinięcie dotychczasowej teorii – łatwiejsza droga? (M. Karaseva – Sovremennoe sol’fedžio)

• 12.1. Założenia teoretyczne podręcznika
• 12.2. Skale i sposób ich opracowywania
• 12.3. Rola przykładów z literatury
• 12.4. Gradus ad harmoniam – w poszukiwaniu nowego porządku harmonicznego
• 12.5. Znaczenie podręcznika
 

Rozdział 13.
Rozumienie słyszanej muzyki: świadomość tradycji i akceptacja nowego (U. Kaiser – Gehörbildung. Satzlehre – Improvisation – Höranalyse)

• 13.1. Znajome idee w nowym ujęciu
• 13.2. Układ podręcznika
• 13.3. Modele wykorzystywane w muzyce wielogłosowej
• 13.4. Miejsce muzyki XX wieku w podręczniku Kaisera; analiza słuchowa i improwizacja
 

Rozdział 14.
Kształcenie słuchu z perspektywy xxi wieku: nauczanie języka muzyki czy języka notacji muzycznej

• 14.1. Język muzyki tonalnej a muzyka XX wieku w kształceniu słuchu
• 14.2. Sens strukturalny muzyki XX wieku w kształceniu słuchu
• 14.3. Solmizacja w obrębie heksachordu a solmizacja numeryczna
• 14.4. Wzory melodyczne Edlunda oraz akordy i skale Karasevej z perspektywy teorii zbiorów klas wysokości
• 14.5. „Kanon lektur” jako punkt wyjścia
 
• Zakończenie
• Aneks
• Bibliografia
• Spis przykładów
• Spis rysunków
• Spis tabel
• Indeks nazwisk
• Summary

Ze wstępu:

„Pytanie, które zostało postawione na początku rozważań, brzmiało: jaką rolę pełni kształcenie słuchu muzycznego w procesie przyswajania języka muzyki? Odpowiedź na to pytanie wymaga wcześniejszego zdefiniowania, czym jest język muzyczny oraz jaki jest cel kształcenia słuchu. Od tego momentu praca nad szukaniem odpowiedzi na wyjściowe pytanie przebiegała dwutorowo. Z jednej strony podjęta została próba uporządkowania poglądów tych autorów, którzy postrzegali muzykę w kategoriach języka, celem określenia podobieństw w strukturze obu tych fenomenów. Wzięto tu pod uwagę prace z zakresu teorii muzyki i analizy muzycznej, ale także prace psychologów, którzy swoją koncepcję uczenia się muzyki opierali na analogiach z uczeniem się języka. Wyniki poszukiwań w tym zakresie zostały przedstawione w części pierwszej niniejszej pracy. Z drugiej strony konieczne było odwołanie się do poglądów znanych twórców koncepcji kształcenia słuchu i metodyków, którzy postrzegając muzykę jako rodzaj języka, formułują cele i wskazują sposoby kształcenia słuchu, które mogą mieć swoje odpowiedniki w procesie uczenia się języka bądź nauki czytania i pisania. Ta część poszukiwań została zrelacjonowana w części drugiej.”