Aleksander Tansman

* 11 VI 1897 Łódź
† 15 XI 1986 Paryż

Naukę muzyki rozpoczął w Łodzi, gdzie w roku 1915 debiutował jako pianista i kompozytor. W latach 1915-18 studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim oraz kontrapunkt u P. Rytla i kompozycję u H. Melcera. W pierwszym konkursie kompozytorskim Polskiego Klubu Artystycznego w 1919 r. w Warszawie zdobył I nagrodę za Romans na skrzypce i fortepian oraz dwa wyróżnienia za Impression i Preludium H-dur. W roku 1919 wyjechał do Francji. Pod koniec lat 20., zaliczany do grona kompozytorów „Ecole de Paris”, stał się znaczącą postacią paryskiego środowiska muzycznego. Znacznie dłużej, bo blisko 50 lat, jego twórczość czekała na uznanie w Polsce.

Tansman koncertował jako pianista i dyrygent. W sezonie 1932-33 odbył światowe tournée m.in. przez Hawaje, Japonię, Chiny, Filipiny, Singapur, Indonezję, Malaje, Cejlon, Indie, Egipt i USA, gdzie do 1939 r. był pięciokrotnie (pierwszy raz w 1927 r.). Lata II wojny światowej spędził w Hollywood. Pisał wtedy m.in. muzykę filmową, pracował także nad książką o Igorze Stawińskim – jedną z pierwszych monografii poświęconych temu kompozytorowi.

W 1946 r. powrócił do Francji. Aleksander Tansman wyróżniony m.in. Medalem Ji-ji Shimpo, honorowym członkostwem cesarskiej Akademii Muzycznej w Tokio, Medalem Elizabeth Sprague-Coolidge w Waszyngtonie, Nagrodą Muzyczną Akademii Francuskiej, Prix Hector Berlioz w Paryżu, Fotelem w Królewskiej Akademii Belgijskiej odziedziczonym po Dymitrze Szostakowiczu, francuską Komandorią Orderu Sztuk i Nauk, członkostwem honorowym i Medalem Związku Kompozytorów Polskich, Odznaką Zasługi dla Kultury Polskiej. W roku 1986 otrzymał tytuł doktora honoris causa Akademii Muzycznej w Łodzi. W 1997 r. w naszej Uczelni odbyła się Ogólnopolska Sesja Naukowa „Aleksander Tansman. Życie i twórczość 1897-1986”. Od 1996 r. organizowany jest w Łodzi Konkurs Indywidualności Muzycznych Jego Imienia.

 
WAŻNIEJSZE KOMPOZYCJE:

orkiestrowe: m.in. 2 sinfonietty, 9 symfonii, Sinfonia piccola, Symphonie de chambre, Concerto pour orchestre, Uwertura symfoniczna, Toccata, Ricercari, Rapsodie hébraique, Rapsodie polonaise aux defendeurs de Varsovie, Wariacje na temat Frescobaldiego, Short Suite for Orchestra and Instrumental Groups, Quatre danses polonaises, La lutte de Jacob – movement symphonique, Six etudes, Hommage a Erasme de Rotterdam, Stele in memoriam d’Igor Stravinsky, Elé gie a la memoire de mon ami Darius Milhaud, Les dix commandements;

na instrumenty solowe i orkiestrę: m.in. 2 koncerty fortepianowe, koncerty na: altówkę, skrzypce, gitarę, klarnet, wiolonczelę, Cinq pieces na skrzypce; Fantaisie na wiolonczelę; Fantaisie na fortepian; Concertino na obój, klarnet i orkiestrę smyczkową; Musique de cour na gitarę i zespół instrumentalny; Concertino na flet, orkiestrę smyczkową i fortepian;

kameralne: m.in. 9 kwartetów smyczkowych; Tryptyk na kwartet smyczkowy; Tombeau de Chopin na kwartet smyczkowy i kontrabas; Deux mouvements na kwartet wiolonczel; Sekstet smyczkowy; 2 tria fortepianowe; 2 Serenady na skrzypce, altówkę i wiolonczelę; Suite-Divertissement na skrzypce, altówkę, wiolonczelę i fortepian; Septet na flet, obój, klarnet, fagot, trąbkę, altówkę i wiolonczelę; Four Impressions na oktet dęty; Suite pour trio d’anches; Musica a cinque; Suite pour 3 flutes a beck; Trois pieces na klarnet, harfę i kwartet smyczkowy; Musique a six; Musique na klarnet i kwartet smyczkowy;

fortepianowe: m. in. 6 sonat, Sonata na 2 fortepiany, 4 sonatiny, 4 zbiory mazurków, Trois études transcendantes; Six é tudes de virtuosite; Vingt pieces faciles sur des mélodies populaires polonaises; Suite dans le style ancien; Suite variée; Rapsodiehé braique; Trois préludes en forme de blues; Trzy Ballady; Quatre nocturnes;

gitarowe: m. in.: 3 Suity, Mazurka; Cavatine; Hommage a Chopin; Pezzo in modo antico; Pieces faciles; Wariacje na temat Skriabina; Hommage a Lech Wałęsa;

wokalno-instrumentalne: m. in. cykle pieśni, opery: La nuit kurde; La toison d’or; Le Roi, que jouait le fou; Le Serment; Sabbatai Zévi, le faux Messie; L’Uscignolo di Boboli; George Dandin;

balety: Sextuor (inne tytuły: The Tragedy of the Cello; Silvesterspuck; Sextuor ballet radiophonique); La grande ville; Bric-a-brac; He, She and I; Der Nachtzug; Les habits neufs du Roi; Résurrection.